Scriptie stappenplan: samenvatting vooraf schrijven

Yes, je scriptie is zo goed als af en bent bezig met de afwerking. Nog even een samenvatting vooraf schrijven. Veel studenten hebben de neiging er niet teveel aandacht aan te besteden omdat ze hun scriptie willen inleveren. Alleen is de samenvatting vooraf superbelangrijk.

Je kunt erop rekenen dat de samenvatting vooraf een van de eerste dingen is die je beoordelaar leest en dat het ook een van de weinige dingen is die van voor tot achter met volle aandacht wordt gelezen.

Je samenvatting vooraf vormt de houvast voor je beoordelaar die zich in relatief weinig tijd een goed beeld van je scriptie en onderzoek wil vormen. Sterker nog: de oordeelsvorming begint bij de samenvatting vooraf.

Op basis van je samenvatting vooraf kan de beoordelaar bepalen:
 O Waar gaat deze scriptie over (en is dat interessant)?
 O Is de onderzoeksvraag duidelijk en behapbaar?
 O Is de onderzoeksvraag logisch ten opzichte van de aanleiding?
 O Is de doelstelling logisch ten opzichte van de onderzoeksvraag?
 O Is de gekozen methode logisch ten opzichte van de onderzoeksvraag?
 O Is de gekozen methode logisch ten opzichte van de doelstelling?
 O Liggen de resultaten in lijn met de onderzoeksvraag?
 O Liggen de resultaten in lijn met de doelstelling?
 O Tot welke conclusies heeft dit onderzoek geleid (en is dat interessant/relevant/waardevol)?

Als de samenvatting vooraf veelbelovend is, dan ontstaan er positieve verwachtingen over de rest van je scriptie. Als de samenvatting vooraf veel vraagtekens oproept en onverzorgd is, dan kan er een meer negatieve vooringenomenheid ontstaan bij de beoordelaar.

Het is dus belangrijk om je samenvatting vooraf met aandacht te maken. Hoe je dit precies doet zal ik delen in een stappenplan. Het lijkt heel veel 10 stappen, maar omdat het mini-stappen zijn, gaat het met behulp van dit stappenplan supersnel. Ik verwacht dat je de samenvatting vooraf in ongeveer een uur in orde kunt hebben met dit stappenplan en dat je dan iets gemaakt hebt van een goede kwaliteit.  

Stap 1: Zet de eisen vanuit je opleiding op een rijtje

Als scriptiebegeleider zie ik veel verschillende richtlijnen. Soms is er vanuit school al bepaald hoeveel woorden het moeten zijn, wat er in moet komen te staan en of het bijvoorbeeld nog aangevuld moet worden met een aantal trefwoorden.

Zoek dus eerst uit of er vanuit jouw opleiding duidelijke richtlijnen zijn gegeven. Zo niet, werk dan aan de hand van de volgende eisen/richtlijnen:

O Maximaal 1 A4

De samenvatting bevat:
 O Aanleiding van het onderzoek
 O Onderzoeksvraag
 O Doelstelling
 O Hoe je te werk bent gegaan (methode)
 O De belangrijkste conclusies
 O De belangrijkste aanbeveling(en)

Overig
 O Je schrijft informatief
 O Je schrijft niet vanuit de ik-vorm of vanuit de tweede persoon (‘de onderzoeker heeft…’). Eerder: ‘In dit onderzoek…’, ‘Er is gekozen voor….’, ‘De belangrijkste conclusies zijn..’
 O Je doet geen verwijzingen naar hoofdstukken of bijlagen want de samenvatting staat op zichzelf
 O Het is prima als je de aanleiding ondersteunt met de verwijzing naar een bron maar je gaat geen theorieën uit andere bronnen behandelen.
 O Je hoeft geen definities te geven bij begrippen en vaktermen en er je hoeft ook geen uitleg toe te voegen.
 O Je hoeft geen verantwoording te geven voor je gemaakte keuzes.
 O Je hoeft geen kritische discussie- of reflectiepunten op te schrijven.
 O Je hoeft niets over jezelf of over je opleiding te schrijven.

Stap 2: Bepaal de juiste plaats van je samenvatting vooraf

Zorg dat je je samenvatting op de juiste plek in je scriptie opneemt. Je samenvatting komt na het voorwoord en voor de inhoudsopgave. Dus het is (tenzij het bij jouw specifieke opleiding expliciet anders moet):

Titelblad
Voorwoord
Samenvatting
Inhoudsopgave
Inleiding
etc.

Stap 3: Knip het lijstje met onderdelen van de samenvatting vooraf in het document

Je kan dus dit lijstje gebruiken, eventueel aangevuld met afwijkende eisen vanuit jouw opleiding:

O Aanleiding van het onderzoek
 O Onderzoeksvraag
 O Doelstelling
 O Hoe je te werk bent gegaan (methode)
 O De belangrijkste conclusies
 O De belangrijkste aanbeveling(en)

Stap 4: Knip en plak aanleiding, onderzoeksvraag en doelstelling uit de inleiding

Als het goed is heb je in de inleiding deze onderdelen verwoord. Anders zul je deze onderdelen ook vinden in je probleemanalyse. Je plakt de juiste stukjes tekst uit je inleiding en zet ze onder de kopjes in het document.

Stap 5: Beschrijf hoe je te werk bent gegaan (methode)

Bij dit onderdeel is het beter om jezelf voor te stellen dat je aan iemand kort moet vertellen over hoe je te werk bent gegaan dan dat je stukken uit je methode hoofdstuk knipt en plakt. Dan wordt het al gauw te lang voor je samenvatting en het kan vaag worden wanneer je die lange stukken in gaat korter.

Wat je het beste kunt doen is aan de hand van je deelvragen beschrijven hoe je te werk bent gegaan. Je geeft dus niet je deelvragen in een lijstje weer, maar je zegt dingen als:

Met behulp van literatuur is in kaart gebracht welke… (verwerk dan bijvoorbeeld deelvraag 1). Vervolgens is er door middel van enquêtes achterhaald wat… (verwerk deelvraag 2) en wie… (verwerk deelvraag 3). Door middel van tien semi-gestructureerde interviews met…(aard van de respondenten) zijn….(aard van deelvraag 4).

Let op: je schrijft in de voltooide tijd. Het onderzoek is al uitgevoerd. Dus je schrijft NIET wat er zal gaan gebeuren.

Stap 6: Bepaal je belangrijkste conclusies en schrijf ze op

O Lees eerst nog een keer je onderzoeksvraag
 O Bepaal voor jezelf de drie belangrijkste dingen die je daar nu over zeggen kunt
 O Je kunt het nu zelf opschrijven of je zoekt deze drie belangrijkste punten op in je conclusie hoofdstuk en plakt ze.

Het is dus belangrijk dat je eerst even nadenkt wat gezien je onderzoeksvraag de belangrijkste conclusies zijn.

Hulpzinnen

Uit dit onderzoek blijkt dat…
 Duidelijk is geworden dat…
 Inzichtelijk is geworden dat…

Stap 7: Bepaal je belangrijkste aanbeveling(en) en schrijf ze op

Het is passend om een of twee aanbevelingen te noemen.

O Lees nog een keer de aanleiding van het onderzoek (wat was ook alweer het probleem)
 O Welke van je aanbevelingen vormen volgens jou het meest een (mogelijke) oplossing voor het probleem
 O Je kunt deze nu zelf opschrijven of je zoekt de aanbevelingen op in je scriptie en plakt ze

Het is dus ook hier weer belangrijk dat je zelf weer even nadenkt zodat je de meest relevante aanbeveling(en) noemt.

Hulpzinnen:

Aanbevolen wordt om…
 Organisatie X wordt geadviseerd om..
 Om X te bereiken, is het van belang dat…

Stap 8: Maak er een lopend verhaal van

Je hebt nu alle informatie die erin moet staan verzameld en geordend maar het is nog geen lopend verhaal.

Alle tussenkopjes mag je weglaten. Begin wel ieder onderdeel in een nieuwe alinea. Een alinea onderscheid je door de zin in te laten springen of door een witregel ertussen te laten.

Stap 9: Check de vormgeving

O Zorg dat je onderzoeksvraag in het oog springt. Dit kan je doen door hem vet te drukken, te onderstrepen, door een witregel boven en onder of door hem in te laten springen.
 O Check of het lettertype klopt met de rest van je scriptie
 O Zorg dat er ‘samenvatting’ boven staat en zorg voor een ‘heading 1’ markering, zodat de samenvatting bovenaan in je inhoudsopgave komt te staan.

Stap 10: Schakel eventueel iemand in voor feedback

Als je er tijd voor hebt, laat dan nog even iemand je samenvatting vooraf lezen. Je kan vragen of deze persoon wil letten op de spelling en helderheid. Je kunt het beste iemand vragen die zelf al eens een hbo of wo scriptie heeft geschreven en die kritisch en eerlijk is.